Khi màn đêm buông xuống sâu hơn, tâm trí tôi lại thường trôi theo những suy tưởng về cách thức mà những giáo huấn từ cách đây hàng ngàn năm, trải qua biết bao biến cố lịch sử, mà đến nay vẫn giữ được sự thuần khiết để hậu thế tiếp cận. Đôi khi chúng ta thường lầm tưởng "Kho Tàng Pháp Bảo" phải là một thực thể đồ sộ, giống như một kho tàng khổng lồ chất đầy các tạng kinh điển cổ xưa hoặc những định dạng số hóa của công nghệ ngày nay. Kỳ thực, trong thâm tâm tôi, nó giống như một điểm tựa vững chắc. Một sức mạnh giữ cho nội tâm không bị chao đảo theo mấy cái trào lưu hay những cách giải thích "tiện lợi" của thời đại bây giờ.
Tôi tự đặt câu hỏi rằng, nếu thiếu đi kho tàng di sản đó —thiếu vắng Tam Tạng Pāḷi cùng hệ thống Chú giải, Phụ chú giải mà các bậc Tổ sư đã khổ công bảo tồn— thì chắc đạo Phật bây giờ chắc đã biến thành một thứ triết lý tâm linh pha tạp nào đó rồi. Người ta hay có xu hướng muốn làm cho mọi thứ trở nên "dễ thở" hơn, sao cho tương thích với nhịp sống hối hả hiện nay, tuy nhiên chính sự "bình dân hóa" đó đôi khi lại làm biến chất các giá trị đích thực của Chánh Pháp. Tôi tin rằng Chánh Pháp sẽ không biến mất một cách đột ngột. Thay vào đó, nó sẽ nhạt nhòa và suy yếu dần theo thời gian, tới mức chúng ta không còn nhận diện được tôn chỉ nguyên sơ là gì.
Nhiều khi lật giở từng trang kinh điển, tôi cảm thấy e ngại trước sức nặng của trách nhiệm "bảo tồn". Đây không chỉ là việc lưu giữ những cuốn sách sạch sẽ trên giá kệ, mà là làm sao để những chuẩn mực đó luôn hiện hữu trong tâm thức mình. Kho tàng Pháp Bảo đóng vai trò như một tiêu chuẩn đối chiếu. Khi mình nghe một quan điểm mới, hay một cách tu tập "lạ", mình có cái để đối chiếu. Thiếu đi bộ quy tắc này, ta rất read more dễ bị cảm tính chi phối hoặc bị lệ thuộc vào những cảm giác thoáng qua. Tu mà cứ theo cảm hứng thì sớm muộn gì cũng lạc đường, đây là điều mà tôi đã từng kinh qua và nếm trải.
Mà lạ một điều, cái kho tàng này nó không chỉ dành cho chư Tăng. Là một người cư sĩ, đôi lúc tôi cũng cảm nhận được trách nhiệm của mình đối với giáo pháp. Trách nhiệm ở đây không có nghĩa là đi giáo hóa cho bất kỳ ai, mà là nỗ lực học tập chuẩn xác, hiểu thấu đáo để không xuyên tạc bản chất của Pháp. Dường như khi không được đem ra sử dụng, Pháp Bảo chỉ là một mớ giấy mực im lìm, là những di sản nằm im trong các bộ kinh điển. Chỉ khi ta dùng Pháp bảo làm gương soi cho thân nghiệp và khẩu nghiệp hay trong những khi nội tâm dậy sóng, thì lúc đó Pháp mới thực sự trở nên sống động.
Nghĩ đến việc các thế hệ đi trước cứ bền bỉ tụng đọc, chép tay, rồi kiểm chứng từng chữ một để truyền lại, mình thấy mình hơi lười. Mình có mọi thứ trong tầm tay, chỉ cần một cái chạm trên điện thoại là có đủ kinh sách, nhưng chính sự "sẵn có" này đôi khi lại làm ta mất đi sự trân trọng cần thiết. Trách nhiệm bảo tồn Chánh Pháp nghe thì to tát, nhưng chắc chắn nó bắt đầu từ việc ta tĩnh tâm ngồi lại, đọc tụng một bài kệ thật sâu, rồi tự kiểm điểm xem mình có đang thực hành đúng pháp hay không. Không cần đến những hình thức phô trương, chỉ cần sự trung thực với nội tâm là đã quá đủ.
Màn đêm thật yên bình, có lẽ đây là lúc thích hợp để khép lại dòng suy tưởng này. Pháp vốn dĩ vẫn ở đó, không thay đổi, chỉ vì chúng ta cứ mải đuổi theo những thứ phù phiếm mà quên mất cội rễ ngay dưới chân mình. Dường như chính trong sự tĩnh lặng này, giáo pháp mới có thể thẩm thấu sâu sắc nhất vào tâm hồn.